HÄNSEL UND GRETEL

SPROOKJESOPERA IN DRIE BEDRIJVEN VAN ENGELBERT HUMPERDINCK

EERSTE BEDRIJF

TWEEDE BEDRIJF

DERDE BEDRIJF

FOTO'S © Karijn Dillmann / Pedro Malinowski 2010 

PRODUCTIE
 

Musiktheater im Revier Gelsenkirchen
intendant: Michael Schulz
première: 31 oktober 2010

muzikale leiding: Johannes Klumpp
regie / decor: Michiel Dijkema
kostuums: Claudia Damm
dramaturgie: Juliane Schunke

Peter: Bjørn Waag
Gertrud: Noriko Ogawa-Yatake / Majken Bjerno
Hänsel: Almuth Herbst
Gretel: Alfia Kamalova / Engjellushe Duka
Knusperhexe: William Saetre / E. Mark Murphy
Sandmännchen / Taumännchen: Nan Li / Dorin Rahardja

Neue Philharmonie Westfalen
Gelsenkirchener Kinderchor als de Lebkuchenkinder
figuratie van het Musiktheater im Revier o.a. als de 14 Noodhelpers : Achatius, Barbara, Blasius, Catharina, Christoffel, Cyriacus, Dionysius, Erasmus, Eustachius, Joris, Egidius, Margaretha, Pantaleon en Vitus

IN DE PERS

“verrassend, geraffineerd, intelligent”

Eten of gegeten worden
Geweldige interpretatie van het oude sprookje in een nieuw jasje
Ik heb iets wonderbaarlijks te melden: Het bestaat nog, de fantasievolle, kitschloze, maar desalniettemin kleurrijk intelligente Hänsel und Gretel enscenering, die trouw is aan het origineel en tegelijkertijd adequaat modern en bijdetijds. Spannend, geestig en niet zonder diepere betekenis. [...] Alleen al optisch klopt alles en stemt het je vrolijk. Welhaast een kostuumorgie van veelkleurig patchwork overheerst bij de individuele personages, waarbij de subtiele verschillen van de karakters zeer nauwkeurig uitgewerkt worden. [...] De regie laat de hoofdpersonages eindelijk eens op natuurlijke wijze zien, zoals kinderen nu eenmaal zijn, en toch ver weg van alle welbekende clichés. [...] Het sleutelwoord: bos. Natuurlijk is dit bos vandaag de dag geen bos meer. Het bos is allang gestorven. Het regieteam neem een gebeurtenis uit het eerste bedrijf over, waar beide kinderen de complete besteklade omkeren en Hänsel bij gebrek aan voedsel alle messen en vorken in het houten tafelblad ramt. In het tweede bedrijf duiken ze dan weer op, oppermachtig groot, als enorme boomstammen, als ware het een nachtmerrie. Een bos van gigantische messen en vorken, waarvan de handvaten tot de hemel reiken; wat een fulminant idee. Eten of gegeten worden – reeds hier wordt op deze vraag geanticipeerd. Mooi is ook het idee, in plaats van liefdeloos en nietszeggend grijnzende engelen te tonen, hier de complete vloot aan kerkheiligen te laten verschijnen. De veertien Noodheiligen verschijnen spookachtig vanuit de mist. [...] een intelligente oplossing voor de veel bediscussieerde kitschfinale. In het derde bedrijf is het snoepgoed decent in kleurige dozen verpakt, waarmee het grote heksenhuis is opgebouwd, van waaruit een reusachtige bak-, hak-, kneed- en mengmachine gereden komt. Wij vermoeden meteen, wie bovenop in die trechter met de dikke gele pijl zal tuimelen. En het wordt inderdaad een geweldig spektakel, als de machine rattelend op gang komt, veel gekleurde lampjes oplichten en vlammen oplaaien [...] Het verhaal eindigt met een fantastisch gebakken reusachtige peperkoekfiguur van de heks. Maar regisseur Michiel Dijkema wantrouwt het wat al te gemaakte happy end, want tijdens het vrolijke hoera-slotkoor beweegt het toneel langzaam omhoog en vanuit het ondertoneel doemen al tig nieuwe heksen in de welbekende outfit met rode pruik op, strekken hun begerige vingers uit en hebben duidelijk herkenbaar zin in een nieuwe prooi. Wat voor een verrassend, geraffineerd en intelligent slot! [...] Geweldig nog het idee om de hele productie en het complete operahuis van een groot merchandisingproject vergezeld te doen gaan. Overal kan men de originele heksenproducten kopen; van prima T-shirts tot buttons, bekers, petjes en bovendien wordt werkelijk smakelijke edelpeperkoek door rondlopende verkoopsters aangeboden. Dus dit keer echt met lekkere trek naar Gelsenkirchens prachtoperahuis gaan en genieten van peperkoek en een werkelijke geweldige voorstelling, indien mogelijk in familiekring. Mooier en onderhoudender kan je de tijd voor Kerst nauwelijks doorbrengen. Het was een indrukwekkende avond. Vrijgegeven vanaf vier jaar!

Peter Bilsing
Der Opernfreund /
Der Neue Merker Wien
2 november 2010

“een meesterwerk”

Met een uitkering het toverbos in
[...] Gretel heeft haar kinderlijke optimisme nog behouden, dartelt rond, danst en schommelt aan de hanglamp. Hänsel daarentegen legt al punkattitude aan de dag. [...] De realistische uitkeringssfeer wordt doorbroken, wanneer de het huis uitgezette kinderen in het toverbos verdwalen. Het toneel wordt dan surrealistisch, reusachtige messen en vorken reiken tot de hemel, een excellente lichtregie laat broer en zus op zoek naar iets eetbaars als in een schaduwspel ronddwalen. Steeds weer werkt Dijkema met het sprookjesachtige karakter van silhouetten, af en toe waant men zich midden in een foto van Man Ray. Hoe overtuigend en zorgeloos zich een sprookjesfantasie als een verhaal van vandaag kan ontvouwen, laat Dijkema zien wanneer de kinderen bij het koekhuisje komen [...] Daarbinnen schuilt een fantastische hightech-haksel-roer-kneed-bakautomaat, een meesterwerk van de decorkunst.

Wolfgang Platzeck
Der Westen
2 november 2010

“origineel en geestig [...] bravogeroep”

Het Musiktheater im Revier kan met deze productie zeker zijn van een nieuw langdurig succes, dat kun je zonder risico voorspellen. Michiel Dijkema, regie en decor, speelde het kunststuk klaar. Dijkema ontwikkelde een voorstelling zoals je dat graag zou willen: sprookjesachtig, maar niet oudbakken, fantasievol, maar niet warrig, serieus, maar toch geestig, onderhoudend, maar niet onschuldig, kindvriendelijk, maar niet naïef. Origineler en geestiger kan je Humperdinck’s sprookjesopera eigenlijk niet ensceneren. [...] Hij presenteerde een frapperend en scenisch en qua kleurcompositie aantrekkelijk decor en bracht daarmee een modern sprookje op het toneel. Claudia Damm zorgde met gevoel voor humor voor originele, glitterende, kleurrijke, hippe en amusante kostuums. [...] Het theater boekte met Hänsel und Gretel een reusachtig succes. Het publiek in de zaal was overduidelijk ten maximale tevreden en bedankte hiervoor met veel bravogeroep.

IOCO / KK
Kultur im Netz
2 november 2010

“frapperend”

Verdwaald in het messenbos
[...] er is geen sprookjesbos, maar een toneellabyrint uit reusachtige vorken en steakmessen, waarin de kinderen verdwalen; het wordt echter in de loop van het verhaal tot een vanzelfsprekende metafoor voor honger, gulzigheid, en uiteindelijk, bij het heksenhuis, voor opgevreten-worden. [...] Dijkema pikt de toeschouwer op in het hier en nu, dat hem vol trivialiteiten omringt, maar het frapperende is, dat het hem lukt om de eigenlijke boodschap van het sprookje en de muziek onbeschadigd over het voetlicht te brengen: het boosaardige dat ons omringt wordt herkend en compleet ontmaskerd – en wonderen worden zo serieus genomen als maar zelden het geval is.

Heinz-Albert Heindrichs
Ruhrnachrichten
3 november 2010

“het publiek was wild enthousiast”

Hänsel und Gretel blijft een sprookje. [...] En dat was heel mooi te zien in de enscenering van Michiel Dijkema, die het werk weliswaar weghaalt uit het romantische sprookjesbos, maar het noch kinderlijke charme noch interpretatie verschuldigd blijft. Al voor de opera zijn beneden in de foyer de marketingzaken van Leckenmaul-Peperkoek in volle gang. De roze achterkant van de verpakking van deze lekkernij geeft interessante aanwijzingen: “naar een geheim recept uit 1893... Daar zit meer in dan je denkt.” Vermoedelijk heeft niet iedereen dat gelezen. De peperkoeken, waarvan iedereen toch eigenlijk zou moeten weten waarvan die in het sprookje zijn gemaakt, werden al voor het eerste bedrijf en in de pauze door veel mensen opgesmikkeld. [...] Het publiek was wild enthousiast en beloonde het regieteam met luid applaus. Slechts één eenzame boeroeper was kennelijk niet tevreden met dit goede resultaat. Maar misschien speelde hem ook gewoon de peperkoek op.

Christoph Broermann
Opernnetz
2 november 2010

“maatschappijkritisch zonder waarschuwende wijsvinger”

Het systeem vreet zichzelf op
Kinderen uit de lagere klasse in de wurggreep van de levensmiddelenindustrie
[...] de Nederlandse regisseur lukt een moeilijke spagaat. Hij behoudt zowel het sprookjeskarakter van het stuk, maar is ook maatschappijkritisch, zonder daarbij de waarschuwende wijsvinger te heffen. Plezierig aan deze enscenering is de consequente concentratie op de aangewende theatrale middelen. [...] Het kannibalisme van de heks representeert de geperverteerde omgang van de moderne mens met hetgeen hij eet. Zo verdwalen Hänsel und Gretel in een bos van enorme messen en vorken en raken zij verstrikt in de klauwen van de levensmiddelenindustrie. Zo is het geen verrassing dat de binnenkant van het peperkoekhuisje zich als een toverachtig slachthuis ontpopt.

Sascha Ruczinski
Stadtspiegel Gelsenkirchen /
Wochenanzeiger Oberhausen
2 november 2010

“liefdevol getekende personages”

Peperkoek voor iedereen!
Het begint al meteen in de foyer van het theater, waar vriendelijke verkoopsters met de leus “knibbel-knabbel-knapperig” in knalroze doosjes peperkoek en andere fanartikelen van de heks Rosina Leckermaul verkopen. Zodoende moet de toeschouwer zich – in ieder geval lucullisch – in de rol van Hänsel und Gretel kunnen verplaatsen, wiens verhaal hij in de opera zal meebeleven. Een grappige ingeving van de regisseur Michiel Dijkema [...] “Kuchenheil dir erwirb!” belooft het opschrift op het voordoek. Terwijl dit net zo bedrieglijk is als het glimlachen van de afgebeelde dame. Dat moet ook een klein meisje ervaren, dat zich tijdens het voorspel tot het tweede bedrijf door de roze doosjes laat lokken en te laat merkt, dat ze in een val gelopen is. [...] Het bos in het tweede bedrijf verwijst naar het beeld van de tafel uit het eerste bedrijf. In plaats van bomen hangen gigantische messen en vorken vanuit de toneelzolder omlaag, die zich ogenschijnlijk net zo in de toneelvloer boren, als Hänsel het bestek in de tafel gestoken heeft. De kinderen bevinden zich dus quasi op een tafel, een beeld voor vreten en opgevreten worden, hetgeen de dreiging van het bos heerlijk metaforisch uitdrukt. [...] Een zeer eigentijdse interpretatie van deze opera, met een zeer fantasievol decor en liefdevol getekende personages, die ook bij de generatie van de commerciële televisie in de smaak zou kunnen vallen.

Thomas Molke
OMM / Online Musik Magazin
2 november 2010

“surrealistisch”

Het toverbos, waarin de hongerige kinderen op zoek naar bessen verdwalen, bestaat uit reusachtige vorken en gekartelde messen in fantastische lichtstanden. De opkomst van de veertien engelen doet als surrealistische klerikale rei aan een processie denken. In het derde bedrijf wordt er nog meer gas gegeven. [...] Het felgekleurde heksenhuis is met exact dezelfde Leckermaul-peperkoekverpakkingen gedecoreerd. Daarin is een gevaarlijke machinerie verborgen, die de heks uiteindelijk fataal wordt. Ze wordt door Gretel in de stortkoker geduwd en door de machine als peperkoekfiguur uitgespuugd.

Bernd Aulich
Recklinghäuser Zeitung
3 november 2010

“intelligente moderne regie”

[...] Ik kan na deze voorstelling van Hänsel und Gretel eindelijk weer eens een positieve vertegenwoordiger van het moderne regietheater noemen, bij wie je je niet na de voorstelling hoeft te ergeren. Regisseur Michiel Dijkema haalt Hänsel und Gretel uit het romantische sprookjesbos, maar ontneemt het stuk niets aan kinderlijke charme, doet niets af aan de actualiteit en de boodschap.

Tamino Klassikforum
3 november 2010

“commercie en cultuur”

Opera om op te eten
Het idee voor de Rosina-Leckermaul-Souverirs had regisseur en decorontwerper Michiel Dijkema, die daarmee meteen een groot verband creëerde tussen commercie en cultuur. De Leckermaul-peperkoekverpakkingen, die in het theater voor de première in de foyer verkocht worden, zijn ook bestanddeel van het heksenhuisje in de familieopera. Bij Konditorei Pabst aan de Neumarkt werden in opdracht van de opera 500 peperkoeken gebakken van meel, rietsuiker, melk en boshoning, kaneel en vanillesuiker (overigens alles ecologisch), met amandelen en gesuikerde kersen versiert, en verpakt. Deze week zullen ze daar de ovens wel weer opstoken en een nieuwe lading bakken. Want de lichting voor de première is bijna opgesmikkeld – of als zoete herinnering mee naar huis genomen. Maar ook de beker- en T-shirtvoorraad, die aanvankelijk slechts in een oplage van honderd gedrukt was, heeft al met grote tekorten in het aanbod te kampen. “Ook daar hebben we bijbesteld”, vertelt theaterwoordvoerder Christoph Nagler. Van het “knibbel-knabbel-knapperig”-shirtje zal dan niet uitsluitend een kinderversie verkrijgbaar zijn, maar ook heksenshirts in maten voor volwassenen.

Jörg Stender
Der Westen
2 november 2010

“fantasievol, maar ook griezelig”

een bonte, fantasievolle, maar ook griezelige theateravond, die "niet alleen voor kinderen" bedoeld is [...] van het begin tot het einde geslaagd

Pitt Herrmann
Sonntagsnachrichten
7 november 2010